Cześć, tu Martyna z Finansowych Fal. Dzisiaj opowiem wam, czym jest Alternatywna Spółka Inwestycyjna.
Dlaczego warto zainteresować się tym tematem?
Alternatywne Spółki Inwestycyjne to stosunkowo nowy, ale dynamicznie rozwijający się segment rynku kapitałowego w Polsce. Zostały wprowadzone do prawa finansowego ustawą z 2016 roku. Ten typ podmiotów inwestycyjnych został zaprojektowany jako elastyczny wehikuł dla inwestorów, którzy poszukują bardziej swobodnych i mniej regulowanych form inwestowania, szczególnie w obszarach takich jak private equity, venture capital, nieruchomości czy energia odnawialna.
Definicja Alternatywnych Spółek Inwestycyjnych
Alternatywna Spółka Inwestycyjna (ASI) to spółka kapitałowa (np. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółka akcyjna) albo spółka osobowa, najczęściej komandytowa. Te spółki prowadzą działalność inwestycyjną na podstawie rejestracji w Komisji Nadzoru Finansowego lub – w zależności od skali działalności i wartości aktywów pozostających w zarządzaniu – na podstawie uzyskanego zezwolenia KNF.
Podstawowe typy ASI
1. ASI rejestrowane, czyli podmioty, które są wpisane do rejestru prowadzonego przez KNF i nie przekraczają progu 100 milionów euro aktywów pod zarządzaniem. Charakteryzują się uproszczonym nadzorem i łagodniejszymi obowiązkami sprawozdawczymi.
2. ASI licencjonowane, czyli podmioty, które posiadają zezwolenie KNF i zarządzają aktywami powyżej 100 milionów euro. Podlegają pełnemu nadzorowi finansowemu i obowiązkom zgodnym z regulacjami funduszy inwestycyjnych.
Alternatywne Spółki Inwestycyjne a regulacje prawne
Alternatywne Spółki Inwestycyjne funkcjonują na podstawie ustawy dnia 27 maja 2004 o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami wraz z nowelizacjami wprowadzonymi od 2016 roku. Przepisy te zdefiniowały wymagania dotyczące rejestracji nadzoru, obowiązków, statusu inwestorów i zarządzających tymi aktywami.
Podstawowym organem nadzoru, tak jak wcześniej wspominałam, jest Komisja Nadzoru Finansowego. Jej zadaniem jest kontrola prawidłowości funkcjonowania Alternatywnych Spółek Inwestycyjnych, ochrona interesów inwestorów oraz badanie, czy cała sytuacja związana z alternatywnymi spółkami nie wpływa na stabilność rynku finansowego.
Rynek ASI w Polsce – skala działalności, profil inwestorów i zastosowanie
Według danych KNF oraz raportów branżowych liczba zarejestrowanych Alternatywnych Spółek Inwestycyjnych w Polsce systematycznie rośnie od momentu wprowadzenia tego prawa. Na koniec 2024 roku w KNF figurowało około 400 ASI rejestrowanych. Wśród nich dominowały spółki o niewielkim kapitale. Często stanowiły one wehikuły inwestycyjne powołane na potrzeby pojedynczych projektów lub sukcesji majątkowej. Rocznie rejestruje się od 30 do 50 nowych ASI, co potwierdza rosnące zainteresowanie tą formą inwestowania.
Jeśli chodzi o kapitał i wartość aktywów pod zarządzaniem, łączna wartość aktywów, które są w zarządzaniu ASI na terenie Polski, szacowana jest na poziomie 5,5-6 mld zł, czyli około 1,2-1,3 mld euro. Średni kapitał zarządzany przez pojedyncze ASI wynosi od 15 do 20 mln zł. Dla porównania – pełnoprawne fundusze inwestycyjne czy Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych zarządzają kapitałem rzędu kilkudziesięciu mld zł, co pokazuje, że ASI to przede wszystkim narzędzie dla średnich i mniejszych projektów inwestycyjnych.
Alternatywne Spółki Inwestycyjne są dedykowane przede wszystkim inwestorom profesjonalnym, instytucjonalnym, korporacyjnym, a także zamożnym inwestorom indywidualnym spełniającym kryteria profesjonalizmu. Próg wejścia w niektórych przypadkach to około 60 tys. euro, co ogranicza dostęp inwestorów detalicznych.
W praktyce ASI wykorzystywane są do inwestycji w nieruchomości (zarówno mieszkaniowe, jak i komercyjne), finansowanie projektów OZE (np. fotowoltaika, farmy wiatrowe), a także do inwestycji typu Venture Capital – w startupy i innowacje. Coraz częściej ASI pełnią rolę narzędzi do sukcesji majątkowej, planowania kapitałowego oraz zarządzania funduszami zamkniętymi o mniejszej skali.
Alternatywne Spółki Inwestycyjne – zalety
- Elastyczność prawna i organizacyjna. Jedną z największych zalet ASI jest możliwość wyboru formy prawnej spółki, czyli spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki komandytowej czy akcyjnej. Pozwala to przede wszystkim inwestorom, którzy realizują projekt, na dopasowanie struktury do konkretnego modelu biznesowego i potrzeb inwestorów. ASI rejestrowane nie muszą ustanawiać depozytariusza, co znacząco obniża koszty i upraszcza procedury. Dodatkowo wymogi raportowane są znacznie mniej restrykcyjne niż w przypadku klasycznych funduszy.
- Korzyści podatkowe, które są bardzo istotne z perspektywy inwestorów. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, ASI mogą korzystać z preferencji podatkowych, takich jak zwolnienie z podatku CIT od zysków kapitałowych po upływie dwóch lat, możliwość efektywnego zarządzania podziałem zysków i strat oraz optymalizacja podatkowa wynikająca ze struktury spółki.
- Dostęp do alternatywnych form inwestowania. ASI umożliwiają inwestycje w obszarach, w których tradycyjne fundusze często napotykają na ograniczenia, takich jak nieruchomości komercyjne, projekty infrastrukturalne, startupy czy projekty ESG.
- Szybkość i dyskrecja działania. W porównaniu do funduszy ASI nie wymagają publikowania rozbudowanych prospektów, raportów, co pozwala na większą dyskrecję i szybsze podejmowanie decyzji, czyli elastyczność, która w tych czasach jest bardzo cenną kwestią.
Alternatywne Spółki Inwestycyjne – wady i wyzwania
- Ograniczony nadzór i ochrona inwestorów. Najczęściej krytykowanym aspektem Alternatywnych Spółek Inwestycyjnych jest niski poziom nadzoru KNF. Brak depozytariusza oraz uproszczone wymogi compliance według niektórych osób mogą prowadzić do podwyższonego ryzyka nadużyć i problemów z przejrzystością.
- Bariera wejścia dla inwestorów indywidualnych. Wprowadzony próg, o którym wcześniej wspomniałam, na poziomie 60 tys. euro w praktyce ogranicza dostęp większości inwestorów detalicznych, przez co dla wielu inwestorów prywatnych ASI pozostaje poza zasięgiem.
- Koszty implementacji wymogów ESG. Nowe regulacje europejskie nakładają obowiązki ujawniania informacji ESG również na ASI, co może zwiększyć koszty i wymusić potrzebę korzystania z doradców.
- Niejasności interpretacyjne i zmienność regulacji. Niepewne otoczenie prawne i kwestie interpretacyjne różnych aspektów związanych z ASI dotyczą np. limitów aktywów, definicji inwestora profesjonalnego czy wymogów raportowych. Mogą one utrudniać prowadzenie działalności.
Praktyczne zastosowania i ciekawostki
Coraz więcej zamożnych rodzin korzysta z ASI do planowania sukcesji i ochrony kapitału, tworząc prywatne fundusze rodzinne, które mogą inwestować zgodnie z własną strategią, jednocześnie ograniczając ryzyko prawne i podatkowe.
Polski Fundusz Rozwoju, za pośrednictwem PFR Ventures, wspiera rozwój ASI poprzez inwestycje typu Venture Capital oraz fundusze zamknięte, które wykorzystują ASI jako platformy inwestycyjne. Dzięki temu sektor startupów i zielonej energii zyskuje nowe możliwości finansowania, a coraz więcej ASI inwestuje w OZE.
Jeśli chodzi o praktyczne przykłady z mojej pracy jako doradcy, to w ostatnim czasie przygotowujemy transakcje, gdzie klient poprzez Alternatywną Spółkę Inwestycyjną prowadzoną w ramach spółki z o.o., zebrał środki, z których wydewelopował działkę do pozwolenia na budowę, a następnie rozpoczął budowę. Bank spółdzielczy, z którym procedujemy projekt, potraktował całość środków wpłaconych do ASI tak samo, jak potraktowałby środki, które zostałyby płacone do projektu przez wspólnika. To pokazuje, że ASI może być kolejnym rozwiązaniem do sprawniejszego skalowania biznesu, czyli zbierania pieniędzy i zwiększania możliwości pracy na wielu projektach w tym samym czasie. Uważam, że to rozwiązanie będzie z czasem zyskiwało na znaczeniu.
